Καλή Εβδομάδα σε όλους τους φίλους! Αυτή την εβδομάδα θα ήθελα να μιλήσουμε για ένα θέμα που μας αφορά όλους, είτε έχουμε είτε δεν έχουμε δικά μας παιδιά: την ψυχική υγεία των παιδιών. Είναι κοινά αποδεκτό πως η περίοδος της πανδημίας και τα παρατεταμένα lockdown άφησαν βαθύ αποτύπωμα στις ψυχές των ανθρώπων, και ιδιαίτερα των παιδιών. Οι συζητήσεις γύρω από τις συνέπειες των αυστηρών μέτρων, αλλά και την επιρροή που είχαν στη ζωή μας, συνεχίζονται. Πολλοί εστιάζουν στο πώς αυτά τα μέτρα επηρέασαν την ψυχική κατάσταση των παιδιών, θεωρώντας ότι οι επιπτώσεις ήταν δυσανάλογες για εκείνα. Θα έλεγα πως αν τα παιδιά αυτά μεγάλωναν στην Ελλάδα, οι επιπτώσεις ήταν ακόμα σκληρότερες, λόγω του (συγκριτικά με άλλες χώρες του κόσμου) πολύ πιο τιμωρητικού κλίματος που δημιούργησε τότε η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Προσωπικά, θα υποστήριζα πως η ψυχική υγεία των παιδιών επηρεάστηκε αρνητικά, αλλά όχι περισσότερο από εκείνη των ενηλίκων.
Ας σκεφτούμε τη δυναμική μεταξύ ενηλίκων και παιδιών. Ένα παιδί, όταν παίζει και ξαφνικά πέσει και χτυπήσει, δεν κλαίει αμέσως. Η πρώτη του αντίδραση είναι να κοιτάξει τους ενήλικες γύρω του, κυρίως τους γονείς του. Από τα βλέμματά τους και τη στάση τους θα “διαβάσει” την κατάσταση και θα αποφασίσει πώς να αντιδράσει. Αν οι ενήλικες δείξουν ψυχραιμία και του μεταδώσουν ασφάλεια, το παιδί πιθανότατα δεν θα πανικοβληθεί. Αν όμως δείξουν φόβο ή ανησυχία, τότε το παιδί θα νιώσει και εκείνο ανασφάλεια ή φόβο.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Αυτή η δυναμική ήταν εμφανής και κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Όταν ξέσπασε ο COVID-19, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης κατέκλυσαν τη ζωή μας με πληροφορίες, πολλές από τις οποίες είχαν έντονο τόνο κινδυνολογίας. Οι ενήλικες, φυσικά, τρόμαξαν. Και αυτός ο φόβος, αυτή η ανησυχία, πέρασαν και στα παιδιά τους. Γιατί τα παιδιά είναι ευαίσθητοι δέκτες. Αφουγκράζονται τους γονείς τους και αντλούν από εκείνους το αίσθημα ασφάλειας ή, αντιθέτως, την έλλειψή του.
Η πανδημία έκανε πολλούς ενήλικες να αισθανθούν πως χάνουν τον έλεγχο. Η αβεβαιότητα, η έλλειψη προοπτικής και η απομόνωση δημιούργησαν ένα κλίμα ανασφάλειας. Τα παιδιά, που εξαρτώνται απόλυτα από την αίσθηση προστασίας που τους παρέχουν οι ενήλικες φροντιστές τους, βίωσαν αυτή την αστάθεια και την έλλειψη σιγουριάς. Οι ανάγκες τους, που είναι βασικές και διαχρονικές – να νιώθουν ασφάλεια, φροντίδα και υποστήριξη – παραμελήθηκαν πολλές φορές, όχι σκόπιμα, αλλά επειδή οι ενήλικες δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν.
Επιπλέον, σημαντικό ρόλο έπαιξε ο τρόπος με τον οποίο μεταφέρθηκαν οι πληροφορίες από τα μέσα ενημέρωσης. Η υπερβολή, ο πανικός και οι συνεχείς ειδήσεις για τον αριθμό θανάτων δημιούργησαν ένα αίσθημα φόβου που διείσδυσε σε κάθε οικογένεια. Ένα κλίμα σχεδόν πολεμικό, εντελώς ακατάλληλο για τα παιδιά, τα οποία χρειάζονται ηρεμία και θετικά πρότυπα για να αναπτυχθούν συναισθηματικά.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Πρέπει να θυμόμαστε πως η ψυχική υγεία των παιδιών διαμορφώνεται μέσα από την καθημερινότητά τους και από το περιβάλλον που ζουν. Αν ένα παιδί μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον όπου κυριαρχεί ο φόβος και η ανησυχία, είναι αναμενόμενο να αποτυπωθούν αυτές οι συνθήκες στην ψυχή του. Αντίθετα, όταν ένα παιδί βιώνει την ασφάλεια, την αποδοχή και τη στήριξη από τους γονείς και τους δασκάλους του, αναπτύσσει αυτοπεποίθηση, ισορροπία και ανθεκτικότητα.
Συνεπώς, αν θέλουμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να ξεπεράσουν τις συνέπειες της πανδημίας, πρέπει πρώτα να φροντίσουμε τη δική μας ψυχική υγεία. Να δείξουμε στα παιδιά ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες με ψυχραιμία και αισιοδοξία. Να τους προσφέρουμε ένα περιβάλλον γεμάτο αποδοχή, αγάπη και στήριξη. Γιατί τα παιδιά δεν χρειάζονται τέλεια πρότυπα, αλλά αυθεντικά και ανθεκτικά. Χρειάζονται ενήλικες που να τους δείχνουν ότι, ακόμα και μέσα στις αντιξοότητες, η ζωή μπορεί να είναι όμορφη και γεμάτη δυνατότητες.
Αν γίνουν οι γονείς στήριγμα για τα παιδιά τους, η ασφάλειά τους και το παράδειγμα που θα τους βοηθήσει να μεγαλώσουν με ισορροπημένη ψυχική υγεία, τότε σίγουρα θα τα βοηθήσουν να προχωρήσουν μπροστά, παρά τις δυσκολίες που έφερε η πανδημία, που όλοι ελπίζουμε να είναι και η τελευταία.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Ιουλία Καζάνα-McCarthy
Δρ. Κοινωνιολογίας (UniversityofSurrey, UK)
Πιστοποιημένη Life Coach (International Coaching Federation, ICF)
Solution Focused Θεραπεύτρια (BRIEF & The Solution Focused Universe)
