Η 20ή έκδοση του Global Risks Report του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (World Economic Forum), που κυκλοφόρησε σήμερα, αποκαλύπτει ένα ολοένα και πιο κατακερματισμένο παγκόσμιο τοπίο, όπου οι αυξανόμενες γεωπολιτικές, περιβαλλοντικές, κοινωνικές και τεχνολογικές προκλήσεις απειλούν τη σταθερότητα και την πρόοδο.
Παρόλο που οι οικονομικοί κίνδυνοι έχουν λιγότερη άμεση προβολή στα αποτελέσματα της φετινής έρευνας, εξακολουθούν να αποτελούν ανησυχία και παραμένουν αλληλένδετοι με τις κοινωνικές και γεωπολιτικές εντάσεις.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Οι ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ κρατών αναγνωρίζονται ως ο πιο σημαντικός και άμεσος παγκόσμιος κίνδυνος για το 2025, με σχεδόν το ένα τέταρτο των ερωτηθέντων να τους κατατάσσει ως τη σοβαρότερη ανησυχία για τη νέα χρονιά.
Η παραπληροφόρηση και η διασπορά ψευδών ειδήσεων παραμένουν από τους κορυφαίους βραχυπρόθεσμους κινδύνους για δεύτερη συνεχή χρονιά, γεγονός που υπογραμμίζει οτι αποτελούν συνεχή απειλή για τη συνοχή της κοινωνίας και τη διακυβέρνηση, καθώς διαβρώνουν την εμπιστοσύνη και επιδεινώνουν τον διχασμό εντός και μεταξύ των εθνών.
Άλλοι βασικοί βραχυπρόθεσμοι κίνδυνοι περιλαμβάνουν ακραία καιρικά φαινόμενα, κοινωνική πόλωση, κυβερνοκατασκοπεία και πολέμους.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι κυριαρχούν στη μακροπρόθεσμη προοπτική, με τα ακραία καιρικά φαινόμενα, την απώλεια βιοποικιλότητας και την κατάρρευση οικοσυστημάτων, τις κρίσιμες αλλαγές στα συστήματα του πλανήτη και τις ελλείψεις φυσικών πόρων να είναι ψηλά στις κατατάξεις κινδύνων για την επόμενη δεκαετία.
Ο πέμπτος στη σειρά περιβαλλοντικός κίνδυνος στη σχετική κατάταξη με τους δέκα κυριότερους κινδύνους είναι η ρύπανση, που επίσης θεωρείται σοβαρός κίνδυνος και βραχυπρόθεσμα.
Η έκτη θέση που καταλαμβάνει βραχυπρόθεσμα αντικατοπτρίζει την αυξανόμενη αναγνώριση των σοβαρών επιπτώσεων στην υγεία και τα οικοσυστήματα από ένα ευρύ φάσμα ρύπων στον αέρα, το νερό και το έδαφος. Συνολικά, τα ακραία καιρικά φαινόμενα προσδιορίζονται εμφανώς ως άμεσοι, βραχυπρόθεσμοι και μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Το μακροπρόθεσμο τοπίο επισκιάζεται επίσης από τεχνολογικούς κινδύνους που σχετίζονται με την παραπληροφόρηση, τη διασπορά ψευδών ειδήσεων και τις αρνητικές επιπτώσεις των τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης.
«Οι αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις, η διάρρηξη της παγκόσμιας εμπιστοσύνης και η κλιματική κρίση πιέζουν το παγκόσμιο σύστημα όπως ποτέ άλλοτε», δήλωσε ο Mirek Dušek, Managing Director του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ.
«Σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από βαθύτερους διχασμούς και αλληλένδετους κινδύνους, οι παγκόσμιοι ηγέτες έχουν μια επιλογή: να προάγουν τη συνεργασία και την ανθεκτικότητα ή να αντιμετωπίσουν την αυξανόμενη αστάθεια. Τα διακυβεύματα δεν υπήρξαν ποτέ μεγαλύτερα.»
Κατακερματισμένα συστήματα, εύθραυστες μελλοντικές προοπτικές
Η έκθεση, που βασίζεται στις απόψεις άνω των 900 ειδικών στους παγκόσμιους κινδύνους, υπευθύνων χάραξης πολιτικής και ηγετών της αγοράς που ερωτήθηκαν τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του 2024, σκιαγραφεί μια ζοφερή εικόνα για τη δεκαετία που έρχεται.
Οι ερωτηθέντες είναι πολύ λιγότερο αισιόδοξοι για τις μακροπρόθεσμες προοπτικές του κόσμου από ό,τι για τις βραχυπρόθεσμες. Σχεδόν τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων αναμένουν ένα ταραχώδες ή θυελλώδες παγκόσμιο τοπίο έως το 2035, κυρίως λόγω της εντατικοποίησης των περιβαλλοντικών, τεχνολογικών και κοινωνικών προκλήσεων.
Πάνω από τους μισούς ερωτηθέντες αναμένουν κάποια αστάθεια μέσα σε δύο χρόνια, γεγονός που αντικατοπτρίζει τον εκτεταμένο κατακερματισμό της διεθνούς συνεργασίας.
Οι μακροπρόθεσμες προβλέψεις υποδεικνύουν ακόμα μεγαλύτερες προκλήσεις, καθώς οι μηχανισμοί συνεργασίας αναμένεται να αντιμετωπίσουν αυξανόμενη πίεση. Οι κοινωνικοί κίνδυνοι, όπως η ανισότητα και η κοινωνική πόλωση, εμφανίζονται έντονα τόσο στις βραχυπρόθεσμες όσο και στις μακροπρόθεσμες κατατάξεις κινδύνων.
Οι αυξανόμενες ανησυχίες για παράνομη οικονομική δραστηριότητα, τα αυξανόμενα χρέη και η συγκέντρωση στρατηγικών πόρων αναδεικνύουν ευπάθειες που θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν την παγκόσμια οικονομία τα επόμενα χρόνια.
Όλα αυτά τα ζητήματα μπορεί να επιδεινώσουν την εγχώρια αστάθεια και να διαβρώσουν την εμπιστοσύνη στη διακυβέρνηση, περιπλέκοντας περαιτέρω τις προσπάθειες αντιμετώπισης των παγκόσμιων προκλήσεων.
Και οι 33 κίνδυνοι που αποτυπώνονται στην κατάταξη αυξάνονται σε βαθμό σοβαρότητας μακροπρόθεσμα, αντικατοπτρίζοντας τις ανησυχίες των ερωτηθέντων για την αυξημένη συχνότητα ή ένταση αυτών των κινδύνων μέσα στην επόμενη δεκαετία.
«Από τις συγκρούσεις έως την κλιματική αλλαγή, αντιμετωπίζουμε διασυνδεδεμένες κρίσεις που απαιτούν συντονισμένη, συλλογική δράση», δηλώνει ο Mark Elsner, Επικεφαλής του Global Risks Initiative του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ. «Οι ανανεωμένες προσπάθειες για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και την προώθηση της συνεργασίας είναι επειγόντως αναγκαίες. Οι συνέπειες της αδράνειας θα μπορούσαν να γίνουν αισθητές στις επόμενες γενιές».
Μια σημαντική δεκαετία: Η συνεργασία ως το κλειδί για τη σταθερότητα
Καθώς ο διχασμός βαθαίνει και ο κατακερματισμός αναδιαμορφώνει τα γεωπολιτικά και οικονομικά τοπία, η ανάγκη για αποτελεσματική παγκόσμια συνεργασία δεν υπήρξε ποτέ πιο επείγουσα. Ωστόσο, με το 64% των ειδικών να αναμένουν μια κατακερματισμένη παγκόσμια τάξη πραγμάτων, που χαρακτηρίζεται από ανταγωνισμό μεταξύ μεσαίων και μεγάλων δυνάμεων, η πολυμερής συνεργασία αντιμετωπίζει σημαντικές πιέσεις.
Ωστόσο, η εσωστρέφεια δεν αποτελεί βιώσιμη λύση. Η επόμενη δεκαετία θα προσφέρει στους παγκόσμιους ηγέτες την ευκαιρία να αναλύσουν και να διαχειριστούν τους πολύπλοκους κινδύνους και να αντιμετωπίσουν τους περιορισμούς των υφιστάμενων δομών διακυβέρνησης. Προκειμένου να αποτραπεί η καθοδική πορεία αστάθειας, και αντί αυτού να ανασυγκροτηθεί η εμπιστοσύνη, να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα και να διασφαλιστεί ένα βιώσιμο και χωρίς αποκλεισμούς μέλλον για όλους, τα έθνη πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στο διάλογο, να ενισχύσουν τους διεθνείς δεσμούς και να προάγουν συνθήκες για μια νέα και ανανεωμένη συνεργασία.
Ως στρατηγικός συνεργάτης του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ και συμμετέχουσα στη σχετική συνέντευξη τύπου, η εκπρόσωπος της Marsh McLennan δήλωσε:
«Καθώς εισερχόμαστε στο 2025, οι απειλές που θέτει ο αυξανόμενος προστατευτισμός στις ήδη εύθραυστες και τεταμένες παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού είναι σημαντικές. Οι προτεινόμενοι κανονισμοί που επιβάλλουν περιορισμούς στις ροές δεδομένων και οι αυξήσεις στις κακόβουλες κυβερνοεπιθέσεις θα αυξήσουν επίσης το κόστος για τις επιχειρήσεις και θα μειώσουν την ικανότητά τους να αξιοποιούν πλήρως τις καινοτόμες ψηφιακές τεχνολογίες και την τεχνητή νοημοσύνη.
Με την ανάληψη προληπτικών μέτρων για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της αλυσίδας εφοδιασμού και την επένδυση στην ισχυρή κυβερνοασφάλεια, οι επιχειρήσεις θα είναι σε καλύτερη θέση να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις και να τοποθετηθούν με επιτυχημένο τρόπο στο ολοένα και πιο σύνθετο και κατακερματισμένο παγκόσμιο περιβάλλον κινδύνων».
