Διαβούλευση για την Στρατηγική Ανάπτυξης των Βορείων Σποράδων για τα επόμενα 30 χρόνια

Αναζητώντας τις καλύτερες λύσεις για τη βιώσιμη ανάπτυξη του νησιωτικού συμπλέγματος των Βορείων Σποράδων, οι Δήμοι της περιοχής προχωρούν στη διαμόρφωση εναλλακτικών σεναρίων χωρικής ανάπτυξης. Ο στόχος είναι να εξασφαλιστεί η αναπτυξιακή προοπτική, η κοινωνική ευημερία και η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος των νησιών. Στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας, ξεκίνησε η διαβούλευση για το Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο στη Σκιάθο, το οποίο θα καθορίσει το μέλλον της περιοχής για τα επόμενα τριάντα χρόνια. Η διαβούλευση θα διαρκέσει 25 ημέρες και αφορά επίσης τη Σκόπελο και την Αλόννησο, με στόχο τη συλλογή απόψεων και την ανάπτυξη ενός στρατηγικού σχεδίου που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τις προκλήσεις των νησιών. Ο γρήγορος σχεδιασμός χωρίς επαρκή χρόνο διαβούλευσης μπορεί να οδηγήσει σε αρκετές συνέπειες, κυρίως όσον αφορά την ποιότητα και την αποδοχή του τελικού σχεδίου.

Μεγάλα προβλήματα 

Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση, «η μη εφαρμογή Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΤΠΣ) στο δήμο Σκιάθου θα επιδεινώσει σημαντικά προβλήματα που ήδη παρατηρούνται στο νησί:
▪ Έλλειψη χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού: Η Σκιάθος δεν διαθέτει οριοθετημένους οικισμούς και το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΓΠΣ) χρειάζεται επικαιροποίηση, οδηγώντας σε άναρχη δόμηση και συγκρούσεις χρήσεων γης.
▪ Περιβαλλοντικές επιπτώσεις: Η ανεξέλεγκτη τουριστική ανάπτυξη και το ανεπαρκές σύστημα διαχείρισης των φυσικών πόρων προκαλούν υπερεκμετάλλευση (υπεράντληση υδροφόρου ορίζοντα, ρύπανση, υφαλμύρωση), ενώ λείπουν εναλλακτικές πηγές
ενέργειας.
▪ Ανεπάρκεια υποδομών: Το σύστημα επεξεργασίας υγρών αποβλήτων είναι ανεπαρκές, το σύστημα ύδρευσης και αποχέτευσης παλαιό, και ο χρόνος ζωής του ΧΥΤΑ περιορισμένος.
▪ Φυσικοί Κίνδυνοι: Παρατηρούνται πλημμύρες και κατολισθήσεις λόγω καταπατήσεων ρεμάτων και παράνομων εκσκαφών.
Χρειάζονται περαιτέρω αντιπλημμυρικά έργα.
▪ Συγκρούσεις χρήσεων γης: Η συνύπαρξη ασύμβατων χρήσεων (π.χ. τουριστικά καταλύματα, γεωργία, κατοικία) εντείνει τις συγκρούσεις γης, ιδιαίτερα στη νότια πλευρά του νησιού, με αποτέλεσμα να υποβαθμίζεται το περιβάλλον και η ελκυστικότητα
της περιοχής.
▪ Αρνητικές συνέπειες των συγκρούσεων: Οι συγκρούσεις χρήσεων γης οδηγούν σε υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος, απώλεια ελκυστικότητας, δυσκολίες οικονομικής εκμετάλλευσης και εποχική εγκατάλειψη του νησιού».

Ήπια παρεμβατικότητα

Το Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο της Σκιάθου προτάσσει το σενάριο που περιλαμβάνει παρεμβάσεις με μέτρια ένταση, ήπια παρεμβατικότητα και ρεαλιστικούς ρυθμούς υλοποίησης.  Στην Σκιάθο περιοχές που υπάγονται σε ειδικά καθεστώτα προστασίας στην περιοχή μελέτης (Natura (ΠΕΠ), Καταφύγια Άγριας Ζωής (ΠΕΠ) μικροί νησιωτικοί υγρότοποι (ΠΕΠ), αιγιαλός, παραλία, ζώνες ρεμάτων, Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (ΠΕΠ), κλπ), προστατεύονται βάσει των ειδικών διατάξεων που τις διέπουν. Δημιουργείται Περιοχή Ειδικής Προστασίας  του αισθητικού δάσους της Σκιάθου (ΠΕΠ Αισθητικό δάσος Σκιάθου). Οι εκτάσεις της συγκεκριμένης ΠΕΠ αντιμετωπίζονται ως εκτάσεις που εντάσσονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας. Σε κάθε περίπτωση θα απαγορεύονται στις εκτάσεις του αισθητικού δάσους έντονες δραστηριότητες, ιδίως τουριστικές (πχ. σύνθετες μορφές τουριστικής ανάπτυξης/ οργανωμένοι υποδοχείς τουριστικής ανάπτυξης) και τυχόν μεταποιητικές. Το σύνολο των εκτάσεων του δήμου που συμπεριλαμβάνεται στους κυρωμένους δασικούς χάρτες εντάσσεται στην αντίστοιχη περιοχή ειδικής προστασίας.

Σχεδιάζονται και εφαρμόζονται μέτρα και έργα αντιπλημμυρικής προστασίας, αναβάθμισης της αντισεισμικής ικανότητας υποδομών μεγάλης σπουδαιότητας, περιλαμβανόμενων των πυλών εισόδου στο νησί, μετριασμού της εδαφικής διάβρωσης και των κατολισθήσεων, καθώς και πυροπροστασίας και πυρόσβεσης (όπως μέτρα ενίσχυσης της ασφάλειας των δικτύων εντός προστατευόμενων και δασικών εκτάσεων και μέτρα μείωσης της διακινδύνευσης στη ζώνη μείξης δάσους-οικισμών).

Προωθείται η υπογειοποίηση των καλωδίων δικτύων εντός οικισμών με στόχο τη μείωση των περιβαλλοντικών και αισθητικών επιπτώσεων. Υποστηρίζεται η ανάπτυξη μικρής κλίμακας έργων ΑΠΕ στις τοπικές επιχειρήσεις και αγροτικές δραστηριότητες, με στόχο τη μείωση του ενεργειακού κόστους και την προώθηση της βιωσιμότητας.

Πρωτογενής τομέας

H αγροτική γη προστατεύεται μέσω της δημιουργίας σχετικής περιοχής ειδικής προστασίας  (ΠΕΠ Αγροτικής γης). Εντάσσονται στη ζώνη αυτή επίσης οι δενδροκαλλιέργειες, οι ελαιοκαλλιέργειες και οι βοσκότοποι του νησιού. Εφόσον επιλεγεί το σενάριο αυτό στην επόμενη φάση του τοπικού πολεοδομικού σχεδίου  θα καθοριστούν οι επιμέρους όροι και περιορισμοί οι οποίοι θα προβλέπουν μεταξύ άλλων συγκεκριμένες χρήσεις εντός αγροτικής γης (πχ. τουριστικά καταλύματα 30 κλινών, βιοτεχνικές χρήσεις χαμηλής όχλησης, ΑΠΕ, κλπ). Στις εξωοικιστικές περιοχές εντός των περιοχών του δικτύου Natura θα διερευνηθεί η δυνατότητα ανάπτυξης ήπιων αγροτικών δραστηριοτήτων και μορφών ήπιου τουρισμού χαμηλής χωρητικότητας κι όχλησης, σύμφωνα με τη ζωνοποίηση και τις προτεινόμενες ρυθμίσεις. Στην οριοθέτηση της ΠΕΠ θα συνυπολογιστεί η ανάγκη διατήρησης και ενίσχυσης της απασχόλησης ως μέσου για τη διατήρηση της ισορροπίας ανθρωπογενών συστημάτων και οικοσυστημάτων στις απομακρυσμένες νησιωτικές περιοχές με φθίνουσα πληθυσμιακή εξέλιξη.

Επί της αρχής η συγκεκριμένη περιοχή ειδικής προστασίας , για τον Δήμο Σκιάθου, εκτείνεται σε πέντε πυρήνες οι οποίοι αναπτύσσονται σε εκτάσεις στο Βόρειο-Βορειοανατολικό, στο Νότιο και στο Νοτιοανατολικό τμήμα της Σκιάθου. Στις εξωοικιστικές περιοχές εντός των περιοχών του δικτύου Natura θα διερευνηθεί η δυνατότητα ανάπτυξης αγροτικών δραστηριοτήτων και ήπιων μορφών ήπιου τουρισμού χαμηλής χωρητικότητας κι όχλησης, σύμφωνα με τη ζωνοποίηση και τις προτεινόμενες ρυθμίσεις.

Δευτερογενής τομέας

H ανάπτυξη του δευτερογενούς τομέα θα ακολουθήσει και θα εξειδικεύσει τις προτάσεις του υπερκείμενου σχεδιασμού. Προωθείται η αναβάθμιση των υποδομών για την υποστήριξη τοπικών βιοτεχνικών δραστηριοτήτων (πχ. η ζώνη επισκευής καϊκιών και σκαφών στον υγρότοπο του Αγ. Γεωργίου) σε περιοχές εκτός των προστατευόμενων ζωνών, όπου είναι εφικτή η ανάπτυξη δραστηριοτήτων με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Με δεδομένο ότι οι ζώνες μεταποίησης-αποθήκευσης-εμπορίου πρέπει να χωροθετούνται σε κατάλληλες θέσεις σε επαφή με το κύριο οδικό δίκτυο αλλά και σε απόσταση από σημαντικά στοιχεία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος θα αναζητηθεί τοποθεσία για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων μεταποίησης χαμηλής όχλησης βόρεια των ορίων του Γενικού Πολεοδομικού Σσεδίου της πόλης της Σκιάθου. Εφόσον επιλεγεί το σενάριο αυτό στην επόμενη φάση του Τοπικού Πολεοδομικού  θα καθοριστούν οι αναλυτικοί όροι και περιορισμοί και θα οροθετηθεί με ακρίβεια η έκταση της εν λόγω ζώνης.

Τριτογενής τομέας – Τουριστική ανάπτυξη: Ποιες περιοχές εντάσσονται σε καθεστώς ελέγχου χρήσεων

Λαμβάνονται μέτρα για την υποστήριξη των παραδοσιακών δραστηριοτήτων και την ενίσχυση του οικοτουρισμού και της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης, με στόχο την προώθηση ειδικών μορφών τουρισμού όπως ο πολιτιστικός τουρισμός, ο αγροτουρισμός και ο οικοτουρισμός. Για την υλοποίηση των παραπάνω στοχεύσεων για τον τριτογενή τομέα προβλέπεται η ανάπτυξη συναφούς περιοχής ελέγχου χρήσεων στο Κεντρικό, στο Ανατολικό και στο Νότιο-Νοτιοανατολικό τμήμα της Σκιάθου. Με στόχο τη διαχείριση της τουριστικής ανάπτυξης προτείνεται η ανάπτυξης ΠΕΧ στην παράκτια ζώνη της Σκιάθου (ΠΕΧ Παράκτιας ζώνης), όπου δεν εντάσσονται οι περιοχές σε άλλες ζώνες. Η ΠΕΧ εκτείνεται, επί της αρχής, στις Βορειοανατολικές, στις Κεντρικές και στις Νότιες-Νοτιοανατολικές ακτές της Σκιάθου.

Σε επίπεδο χρήσεων γης στην ΠΕΧ προτείνεται η κατοικία, τα τουριστικά καταλύματα και οι χρήσεις κεντρικών λειτουργιών οικισμών και τουρισμού-αναψυχής. Για την προστασία και ανάδειξη του τουριστικού χαρακτήρα της εν λόγω περιοχής και την αποφυγή συγκρούσεων χρήσεων γης, προτείνεται ο περιορισμός σε επίπεδο χρήσεων ή και μεγεθών των υπόλοιπων κατηγοριών (πχ κτηνοτροφία). Εφόσον επιλεγεί το σενάριο αυτό στην επόμενη φάση  θα καθοριστούν οι επιμέρους όροι και περιορισμοί δόμησης και θα οριοθετηθεί η ΠΕΧ. Επισημαίνεται ότι για την τελική οριοθέτηση της ζώνης αυτής θα αξιολογηθούν τα αποτελέσματα της Έκθεσης Εκτίμησης Φέρουσας Ικανότητας (ΕκΕΦΙ) προκειμένου να ληφθούν μέτρα σε κορεσμένες τουριστικά περιοχές του δήμου.

Πολιτιστική κληρονομιά

Προτείνεται η οριοθέτηση των αρχαιολογικών χώρων, εφόσον υπάρξει η σύμφωνη γνώμη της αρμόδιας υπηρεσίας. Προωθείται η ανάδειξη πολιτιστικών διαδρομών που συνδέουν τα πολιτιστικά μνημεία με το φυσικό περιβάλλον, δίνοντας έμφαση στην τοπική ιστορία και πολιτιστική ταυτότητα. Επιδιώκεται η αναβάθμιση, καταγραφή, σήμανση παραδοσιακών διαδρομών και μονοπατιών . Απαγορεύεται η διαπλάτυνση και διαμόρφωση των περιπατητικών μονοπατιών με σκοπό την δημιουργία δρόμων για τα τροχοφόρα.

Μετακινήσεις – Οδικό δίκτυο Προβλέπεται η συστηματική υλοποίηση πολιτικών ενίσχυσης των βιώσιμων μέσω των μέτρων/παρεμβάσεων. Προβλέπεται επίσης η προώθηση της χρήσης  ηλεκτρικών οχημάτων μέσω της εγκατάστασης σταθμών φόρτισης, σύμφωνα με το οικείο Σχέδιο Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων (ΣΦΗΟ). Προχωράει η κατασκευή τουριστικού λιμένα (μαρίνα) βάσει του σχετικού σχεδιασμού του δήμου. Εφόσον προκύψει τεκμηριωμένη ανάγκη είναι πιθανή η επέκταση του κεντρικού οδικού δικτύου έπειτα από σχετική μελέτη.

Υποδομές Ύδρευσης / Άρδευσης / Αποχέτευσης / Διαχείρισης απορριμμάτων

Βελτιώνονται οι υφιστάμενες υποδομές διαχείρισης απορριμμάτων και λυμάτων για την αποφυγή περαιτέρω επιβάρυνσης του φυσικού περιβάλλοντος. Υλοποιούνται μικρές παρεμβάσεις για τη μείωση της αλατότητας των διατιθέμενων υδάτων. Προβλέπεται η επέκταση των δικτύων αποχέτευσης σε περιοχές της Σκιάθου όπου παρατηρούνται έντονα προβλήματα κατά τη θερινή περίοδο λόγω αυξημένων τουριστικών φόρτων. Εξετάζεται η αναβάθμιση ή/και ο εκσυγχρονισμός των εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων σε εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισμού. Εκσυγχρονίζονται οι υπηρεσίες του δήμου ως προς τη διαχείριση των απορριμμάτων και προωθείται περαιτέρω η κουλτούρα της ανακύκλωσης. Εισάγεται η απαγόρευση αδειοδότησης νέων γεωτρήσεων καθώς και η χρήση μη αδειοδοτημένων γεωτρήσεων.

Χρήσεις γης – Δόμηση

Οριοθετούνται οι μη οριοθετημένοι οικισμοί του Δήμου Σκιάθου και τίθενται όροι και περιορισμοί δόμησης. Οι χρήσεις γης επικαιροποιούνται και η υλοποίηση των ήδη εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων αποτελεί προτεραιότητα. Με σκοπό την ορθολογική ανάπτυξη του Δήμου Σκιάθου προωθούνται, εφόσον τεκμηριωθούν από τους σχετικούς υπολογισμούς , επέκταση του οικισμού της Χώρας βάσει των πολεοδομικών προτύπων και των κριτηρίων του υπό έκδοση Προεδρικού Διατάγματος. Προωθούνται στοχευμένες προτάσεις πολεοδόμησης τμημάτων οικισμών για την κάλυψη αναγκών σε νέους κοινόχρηστους και κοινωφελείς χώρους, βάσει των δεδομένων των υποστηρικτικών μελετών (μελέτη γεωλογικής καταλληλότητας, μελέτης οριοθέτησης υδατορεμάτων).